Koninklijk besluit SUP 2 goedgekeurd: meer hergebruik en recyclage, minder wegwerpplastics

Wegwerpdrinkbekers, -doosjes en -schaaltjes voor voedingswaren zijn vandaag schering en inslag. Doordat consumptie buitenshuis en take-away in de lift zit, dreigt het verbruik van wegwerpverpakkingen nog toe te nemen. Veel van die verpakkingen worden niet gerecycleerd. Ze komen in het restafval terecht, of nog erger, in het zwerfvuil. De opruiming daarvan kost handenvol geld. Als ze niet worden opgeruimd, belanden ze in de bodem of in de zee en breken daar af tot microplastics. Deze plastics komen vroeg of laat in de voedselketen terecht. Zelfs in het bloed van foetussen vinden wetenschappers microplastics.   

Nochtans is het vaak eenvoudig om wegwerpverpakkingen te vermijden. Zo zijn er herbruikbare drinkflessen of drinkbekers. Ook voor consumptie van voeding ter plaatse is het gemakkelijk om over te stappen naar afwasbare borden. Zelfs voor meeneemgerechten zijn er vandaag al horecazaken die werken met herbruikbare verpakkingen in een retoursysteem. Door het overvloedige aanbod aan wegwerpverpakkingen, breekt hergebruik echter nauwelijks door.

Daarom besliste de federale regering het gebruik van wegwerpplastics stapsgewijs af te bouwen. Tien dagen na publicatie van het besluit treedt het verbod in werking voor het serveren van drank in wegwerpbekers die volledig uit plastic zijn gemaakt. In januari 2023 was al een verbod in werking getreden op de verkoop van deze bekers. Dit verbod werd echter tijdelijk opgeheven door een klacht bij de Raad van State. Dit is nu rechtgezet waardoor het verbod terug in voege treedt voor niet-voorverpakte dranken. 

De regeling gaat bovendien een stap verder. Ook het gebruik van kartonnen wegwerpbekers met een plastic coating voor serveren van drank, wordt afgebouwd. Daarnaast pakt de federale regering ook de voedingsverpakkingen aan. Wegwerpschaaltjes of -bakjes die te veel kunststof bevatten en worden gebruikt om voeding te serveren, worden verboden. Ook voor meeneemgerechten zullen wegwerpverpakkingen niet veel kunststof meer mogen bevatten.

De nieuwe verboden zullen gefaseerd in de tijd worden ingevoerd. Zo krijgen industrie, distributie en consumenten voldoende tijd over te schakelen op alternatieven. In 2026 is het verboden om drankjes of etenswaren te serveren in wegwerpbekers of -verpakkingen als deze voor meer dan 10% uit plastic bestaan. Dit geldt zowel voor consumptie ter plaatse als voor afhaalverkoop. In 2028 wordt de drempel verlaagd van 10% naar 8%. Tegen 2030 mogen drankjes of etenswaren alleen nog maar geserveerd worden in herbruikbare verpakkingen of in wegwerpverpakkingen met maximaal 3% plastic voor consumptie ter plaatse. Voor afhaalverkoop is nog steeds een plasticdrempel van 6% toegestaan. 

Voordat het verbod in 2026, 2028 en 2030 van kracht wordt, zal grondig worden beoordeeld of de voedselveiligheidsregels kunnen worden nageleefd en of er voldoende alternatieven op de markt zijn. Als uit deze tussentijdse beoordelingen blijkt dat de uitfasering sneller kan verlopen, kunnen de verbodstermijnen worden aangescherpt. Als zich problemen voordoen, kan het verbod voor 2026, 2028 en 2030 worden aangepast. 

Dit verbod moet een boost geven aan hergebruik. Ze zullen zowel voedsel- en drankleveranciers als consumenten aanmoedigen om geleidelijk afstand te nemen van de wegwerpcultuur. Met deze afbouw van wegwerpverpakkingen zullen hergebruiksystemen meer ruimte krijgen om zich te ontwikkelen.  Dit maakt investeringen in innovatieve verpakkingen, retoursystemen en wasstraten interessanter. Dit creëert nieuwe werkgelegenheid, b.v. in de sociale economie voor reinigen van verpakkingen. 

Betekent dit het einde van alle wegwerp in de horeca en op evenementen? Neen, voorverpakte levensmiddelen zijn uitgesloten van het verbod. Het gaat enkel over de bekers en verpakkingen die ter hoogte van het verkooppunt worden gevuld met drank of voeding. Het verbod is ook enkel van toepassing op vormvaste verpakkingen. Folies en wikkels blijven mogelijk. Ook wegwerpverpakkingen die geen plastic bevatten blijven mogelijk. 

Met dit voorstel zet België een volgende stap in de omzetting van de Europese richtlijn tegen kunststofproducten voor eenmalig gebruik. Deze richtlijn verplicht lidstaten maatregelen te nemen die leiden tot een consumptievermindering van wegwerpproducten die kunststof bevatten.

Daarnaast voorziet het besluit in een gefaseerde afbouw van het gebruik van plastic wikkels bij de verdeling van reclamedrukwerk in brievenbussen. Dit plastic geraakt geregeld bij het oud papier en bemoeilijkt zo papierrecyclage. 

Tenslotte legt het besluit een minimale gerecycleerde inhoud op aan een aantal kunststofproducten. Het gaat om compostvaten en -bakken, afvalcontainers en straatmeubilair. Op die manier ontstaat een betere afzetmarkt voor gerecycleerde kunststoffen. Dit ondersteunt de recyclage-industrie. 

Overzicht van de gefaseerde afbouw van wegwerpplastics: