Meer hergebruik en recyclage, minder wegwerpplastics

Wegwerpdrinkbekers, -doosjes en -schaaltjes voor voedingswaren zijn vandaag schering en inslag. Doordat we steeds meer buitenhuis consumeren en take-away in de lift zit, dreigt de consumptie van  wegwerpverpakkingen nog toe te nemen. Veel van die verpakkingen geraken niet gerecycleerd. Ze komen in het restafval terecht, of, nog erger, in het zwerfvuil. De opruiming daarvan kost handenvol geld. Geraken ze niet opgeruimd, dan belanden ze in de bodem of in de zee en breken daar af tot microplastics. Deze plastics komen vroeg of laat in de voedselketen terecht. Zelfs in het bloed van foetussen vinden we vandaag microplastics.   

Nochtans is het vaak eenvoudig om wegwerpverpakkingen te vermijden. Mensen kunnen gebruikmaken van een herbruikbare drinkfles of drinkbeker voor de consumptie van een drankje. Ook voor consumptie van voeding ter plaatse is het gemakkelijk om over te stappen naar afwasbare borden. Zelfs voor meeneemgerechten zijn er vandaag al horecazaken die werken met herbruikbare verpakkingen in een retoursysteem. Door het overvloedige aanbod van wegwerpverpakkingen, breekt hergebruik echter niet door.

Eind 2021 besliste de federale regering om wegwerpbekers die volledig uit plastic zijn gemaakt, te verbieden. We gaan nu een stap verder. Ook kartonnen wegwerpbekers met een plastic coating voor serveren van drank, worden stapsgewijs verboden. Daarnaast pakken we ook de voedingsverpakkingen aan. Wegwerpschaaltjes of -bakjes die kunststof bevatten en worden gebruikt om voeding te serveren, worden stapsgewijs verboden. Dit geldt ook voor de meeneemgerechten die zijn bedoeld voor onmiddellijke consumptie.

De nieuwe verboden zullen gefaseerd in de tijd worden ingevoerd in 2026 - 2030. Zo krijgen industrie, distributie en consumenten voldoende tijd over te schakelen op alternatieven. In 2026 wordt het serveren van drank of voeding in wegwerpbekers of wegwerpverpakkingen verboden als die voor meer dan 10 % uit kunststof bestaan. Dit geldt zowel voor consumpties ter plaatse als bij take-away. In 2028 wordt de drempel van 10 % verlaagd naar 8 %. In 2030 mogen dranken of voeding alleen nog worden geserveerd in herbruikbare verpakkingen of in wegwerpverpakkingen die maximaal 3 % plastic bevatten voor consumptie ter plaatse. Voor take-away wordt nog een plastic drempel toegestaan van 6 %. Voorafgaand aan de uitbreiding van het verbod in 2026, 2028 en 2030 zal er wel een grondige evaluatie gebeuren om te zien of de regels met betrekking tot voedselveiligheid kunnen gerespecteerd worden en of er voldoende alternatieven op de markt zijn. Mocht uit die tussentijdse evaluaties blijken, dat de afbouw sneller kan verlopen, dan kunnen de deadlines voor de verboden worden aangescherpt.  

Dit verbod moet een boost geven aan hergebruik. Het zal de aanbieders van drank en voeding en consumenten stapsgewijs afscheid doen nemen van de wegwerpcultuur. Met deze afbouw van wegwerpverpakkingen zullen hergebruiksystemen meer ruimte krijgen om zich te ontwikkelen. Dit maakt investeringen in innovatieve verpakkingen, retoursystemen en wasstraten interessant. Dit creëert nieuwe werkgelegenheid, b.v. in de sociale economie voor reinigen van verpakkingen.

Betekent dit het einde van alle wegwerp in de horeca en op evenementen? Neen, voorverpakte levensmiddelen zijn uitgesloten van het verbod. Het gaat enkel over de bekers en verpakkingen die ter hoogte van het verkooppunt worden gevuld met drank of voeding. Het verbod is ook enkel van toepassing op vormvaste verpakkingen. Folies en wikkels blijven mogelijk. Ook wegwerpverpakkingen die geen plastic bevatten blijven mogelijk.

Met dit voorstel zet België een volgende stap in de omzetting van de Europese richtlijn tegen kunststofproducten voor eenmalig gebruik. Deze richtlijn verplicht lidstaten maatregelen te nemen die leiden tot een consumptievermindering van wegwerpproducten die kunststof bevatten.

Daarnaast voorziet het besluit in een gefaseerde afbouw van het gebruik van plastic wikkels bij de verdeling van reclamedrukwerk in brievenbussen. Dit plastic geraakt geregeld bij het oud papier en bemoeilijkt zo papierrecyclage.

Tenslotte legt het ontwerp een minimale gerecycleerde inhoud op aan een aantal kunststofproducten. Het gaat om compostvaten en -bakken, afvalcontainers en straatmeubilair. Op die manier ontstaat een betere afzetmarkt voor gerecycleerde kunststoffen. Dit ondersteunt de recyclage-industrie.

Overzicht van de gefaseerde afbouw van wegwerpplastics: