Stand van zaken wat betreft de milieu-impact van mondmaskers

Momenteel twijfelt niemand aan het nut van maskers voor het grote publiek om de verspreiding van het Covid-19-virus op wereldschaal tegen te gaan. Er zijn momenteel verschillende soorten en vormen van maskers beschikbaar, waaronder herbruikbare stoffen maskers, chirurgische maskers en persoonlijke beschermingsmiddelen zoals FFP2-maskers. Sommige van deze maskers worden zelfs met biociden behandeld, om het risico van virale en/of bacteriële besmetting via het masker te verminderen, de levensduur te verlengen of onaangename geuren te vermijden. 

Het principe van een masker voor eenmalig gebruik is al een probleem voor het milieu vanwege het plastic afval dat het oplevert. Afgezien van de vervuiling die wordt veroorzaakt door de toevallige verspreiding rechtstreeks in de natuur, is het principe van de lineaire economie (d.w.z. produceren, gebruiken en weggooien) op lange termijn niet houdbaar.

Daarnaast is er het probleem van de met biociden behandelde maskers, waarbij de blootstelling van verschillende daarvan (polyhexanide of PHMB bijvoorbeeld) een negatief effect heeft op het milieu. Aquatische organismen lijken derhalve bijzonder gevoelig te zijn voor toxische effecten.

We beschikken echter nog niet over voldoende gegevens over de gezondheid of de ecotoxiciteit van de met nanodeeltjes behandelde maskers. Er blijft onzekerheid bestaan over de werkelijke blootstelling bij het gebruik van deze maskers, alsmede over de mogelijk ongewenste effecten op de mens of het milieu die het gevolg kunnen zijn van de reiniging of de behandeling als afval. 

Het is duidelijk dat deze kwestie van zeer nabij moet worden gevolgd. Verscheidene diensten werken constructief samen aan deze betrekkelijk nieuwe problematiek. Verdere analyses en inspecties worden uitgevoerd.

Europese wetgeving

Een van de kritische factoren in deze materie zijn de beperkingen van de Europese wetgeving inzake biociden.

Hoewel de evaluatieprocedure voor bepaalde biociden, zoals de zilveren nanodeeltjes in Avrox-maskers, op Europees niveau nog aan de gang is, staat de Europese regelgeving in strikte zin het gebruik van deze stoffen toe.

Belgische wetgeving

Er zijn ook lacunes in onze Belgische wetgeving. Wat specifiek nanodeeltjes betreft, is het huidige wetgevend kader gebaseerd op het Koninklijk Besluit van 27 mei 2014 betreffende het in de handel brengen van stoffen die in de vorm van nanodeeltjes zijn vervaardigd. Het laatste deel van dit Besluit, betreffende de registratie van met nanodeeltjes behandelde voorwerpen, is in de vorige legislatuur nog steeds niet in werking getreden. Wij werken momenteel aan een uitbreiding van het Koninklijk Besluit.

Gezondheid en milieu zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden

Rekening houdend met het voorzorgsbeginsel en in overeenstemming met onze visie "One World, One Health", adviseren wij de nodige voorzichtigheid met betrekking tot maskers die zijn behandeld met biociden, bijvoorbeeld nanodeeltjes. Gezondheid en milieu zijn in dit opzicht onlosmakelijk met elkaar verbonden.

De studies moeten worden voortgezet en afgerond om een definitief oordeel te kunnen vellen over de veiligheid van de onderzochte maskers van nanodeeltjes. Zoals de Hoge Raad voor de Volksgezondheid in zijn advies van eind februari concludeerde, zijn er redenen om zich af te vragen of een biocidebehandeling van mondmaskers wel echt nodig is. Dit neemt uiteraard niet weg dat het dragen van een masker nog steeds sterk wordt aanbevolen om de verspreiding van het Covid-19-virus tegen te gaan.

Ik deel mijn bezorgdheid in deze aangelegenheden met mijn collega Frank Vandenbroucke. Samen volgen wij deze kwestie op de voet.