Protocol van Nagoya
Vandaag heeft minister van Leefmilieu Zakia Khattabi het wetsontwerp betreffende de toegang tot de genetische rijkdommen en de eerlijke en billijke verdeling van voordelen voortvloeiend uit hun gebruik opnieuw voorgelegd aan de Ministerraad. Genetische rijkdommen zijn alle materialen van plantaardige, dierlijke of microbiële oorsprong die genetisch materiaal bevatten.
Wereldwijd maken bedrijven gebruik van de genetische rijkdommen en de traditionele kennis van inheemse en lokale gemeenschappen om nieuwe producten te ontwikkelen. Deze materialen staan dus centraal bij belangrijke economische uitdagingen en vormen de basis voor de ontwikkeling van producten in tal van domeinen zoals landbouw en de voedingsmiddelensector, biotechnologie, farmacie en de drogisterij, tuinbouw of cosmetica.
Om de toegang tot deze genetische rijkdommen mogelijk te maken, is de uitwerking van een wettelijk kader vereist, waarbij de landen van oorsprong worden beschermd en betrokken bij het gebruik dat van hun rijkdommen wordt gemaakt.
Acht jaar na de inwerkingtreding van het Protocol van Nagoya en van de Europese verordening nr. 511/2014 en meer dan zes jaar na de bekrachtiging van het Protocol door België stelt het wetsontwerp een coherent en volledig juridisch kader op voor het gebruik van de genetische rijkdommen die tot het federaal patrimonium behoren. De federale genetische rijkdommen zijn enerzijds samengesteld uit de genetische rijkdommen van de federale onderzoeksinstellingen, en anderzijds, uit de genetische rijkdommen uit de zeegebieden onder Belgische rechtsbevoegdheid. Deze rijkdommen zijn sinds decennia verworven en zijn afkomstig van verschillende landen. De federale onderzoeksinstellingen hebben een lange traditie op het vlak van wetenschappelijke samenwerking met zeer verschillende wetenschappelijke instellingen wereldwijd en in het bijzonder uit ontwikkelingslanden. De uitwisseling van genetische rijkdommen met deze verschillende partners draagt bij tot de vooruitgang van de wetenschap en innovatie, maar ook tot kennisoverdracht en een versterking van de capaciteiten van de ontwikkelingslanden.
Het wetsontwerp voorziet in een verplichte notificatie van het al dan niet commerciële gebruik van de federale genetische rijkdommen. In de wet worden de gevallen in kaart gebracht die tot deze verplichting aanleiding geven en worden ook uitzonderingen bepaald, onder meer voor de gebruikers die hun onderzoek in een tijdschrift of in open access publiceren. De voordelen die zullen worden gedeeld in het kader van deze wet, zullen aan het behoud van de biodiversiteit moeten worden toegekend. In de wet wordt bepaald dat de bevoegde overheid de stakeholders kan consulteren om te beslissen over de toekenning van al dan niet monetaire voordelen.
Dit wetsontwerp ter uitvoering van het Nagoya-protocol draagt aanzienlijk bij tot de verwezenlijking van een transparant wettelijk kader voor zowel de leveranciers als de gebruikers van de genetische rijkdommen. Op termijn zal het ook bijdragen tot het oplossen van de problemen omtrent biopiraterij, waarvan sommige bedrijven worden beschuldigd omdat ze nieuwe producten willen ontwikkelen zonder het land van oorsprong of de houders van de traditionele kennis er bij te betrekken.
